Zondag 19 juni 2022 was voor onze jonge schutterij Sint-Anna Achel een historische dag. De Achelse gemeenschap was die dag in feest voor haar jaarlijkse Antoniusprocessie, die in het teken stond van 200 jaar Antoniusverering. De jubileumviering was twee jaar uitgesteld wegens corona. In 1820 kreeg Antonius van Padua een speciale plaats in de harten van de Achelse parochianen. De heilige ‘van de verloren voorwerpen’ kreeg in de kerk in de rechter zijbeuk een eigen altaar en in de loop der tijden schitterende glasramen. Dinsdag was en is nog altijd in Achel ‘Antoniusdag’.
Vaandrig Noël Vandekerkhof, René Winters, Miriam van Engelen en Bert Jansen
Het heroprichtingsschild
De Achelse schutterij die in 2003 heropgericht werd, pronkte die dag met het oude koningszilver van de vroegere Sint-Anna schutterij: een zilveren vogel en vier zilveren schilden, waarvan het oudste schild de datum draagt van 1646. Het oude koningszilver werd op een koningsmantel bevestigd, samen met een ‘heroprichtingsschild’ met daarop de naam van de schutterij, de namen van de twee stichters Bert Jansen en René Winters en de heroprichtingsdatum: 17 oktober 2003. Het heroprichtingsschild werd vervaardigd door Atelier Stiphout uit Helmond.
In bewaring gegeven
We moeten onze Achelse schutterij-voorvaderen en de verschillende gemeentebesturen meegeven dat ze met heel veel zorg zijn omgegaan met het oude Sint-Anna koningszilver. In het archief van de Monulfus- en Gondulfuskerk van Achel-Dorp – meer bepaald in de memoriegeschriften van pastoor Jean-Jacques Vossen, pastoor te Achel 1883 tot 1902 – staat een korte tekst met daarin de vermelding dat het oude koningszilver omstreeks 1871 in bewaring werd gegeven aan het gemeentebestuur.
Hierbij de tekst:
Gilden
In ’t jaar 1900 bestaat er eene gilde van handboogschutters, ééne van voetboogschutters en een oude gilde “St-Monulphus en Gondulphus” die in het bezit is van een stuk grond.
Een vierde “St. Anna” is te niet gegaan rond 1871. De zilveren vogel met schelpen berust op het raadhuis: Op eene schelp leest men Christiaans pastor 1641 (moet zijn 1646, nota René Winters), op eene andere “douairière de Hubens”.
Tot 2014 werd het oude koningszilver bewaard in Achel, meer bepaald in het oude en nieuwe gemeentehuis. In juni 2014 werd het koningszilver overgebracht naar het Grevenbroekmuseum in het Simonshuis te Achel om tentoongesteld te worden, samen met het originele oude koningszilver van de andere Achelse schutterij Monulfus en Gondulfus.
Een nieuwe schutterij in Achel
Tijdens een persconferentie op zaterdag 5 april 2003 werd bekendgemaakt dat Achel opnieuw een schutterij zou krijgen. Initiatiefnemers-stichters waren Bert Jansen en René Winters, momenteel kapitein (voorzitter) en deken-schrijver (secretaris) van de schutterij.
Van drie Hamont-Achelse schepenen kregen de heroprichters toen de belofte dat het oude koningszilver terug in handen zou komen van de op te richten schutterij.
Op 17 oktober 2003 was men zover dat er een bestuur samengesteld werd, dag die aangehouden wordt als stichtingsdatum. Gestart vanaf nul kreeg de schutterij door de jaren heen gestalte. Met de nieuwbouw en buitenschietstand in sportzone De Siggert, waaraan drie jaren gewerkt werd met eigen leden en ingehuldigd op 17 september 2016, kon de schutterij haar blik richten op de toekomst. En dat was zorgen dat er een vaandel kwam en dat het oude koningszilver terug kwam waar het hoorde te zijn: bij de schutterij. Een vaandel en koningszilver zijn de voornaamste attributen en pronkstukken van een schutterij.
Koningszilver
Op de rustplaats aan het Catharinadal kreeg het vaandel en het koningszilver de zegen van pastoor-moderator Innocent Ouedraogo.In juli 2020 kreeg de schutterij haar vaandel. Een volgende stap was toen in dezelfde maand het bestuur aan het stadsbestuur vroeg om het oude koningszilver van hun voorgangers in bezit te krijgen. Dat liep even anders uit dan de schutterij verwachtte. Uitgaande van eeuwenoude tradities – deze maakte de schutterij schriftelijk kenbaar bij de aanvraag - ging de schutterij ervan uit dat het koningszilver snel in haar bezit zou komen.
Voor de cultuurschepen en de erfgoedcommissie was het oude koningszilver een waardevol stuk erfgoed met zilveren vogel en schilden uit de 17de en 18de eeuw dat door meer dan ééuw in bewaring te hebben als eigendom werd beschouwd. Een overeenkomst om de overdracht te regelen, waarin beide partijen zich konden vinden, heeft lang aangesleept. Op 15 juni 2022 kon onze kapitein Bert Jansen het oude Sint-Anna koningszilver ophalen bij zilversmederij Frederic Lebouille in Valkenburg. De zilversmid had het koningszilver gereinigd en de schildjes aan de achterzijde voorzien van zilveren oogjes.
Antonius van Padua bracht beide partijen zover dat het koningszilver op zijn jaarlijkse processie kon voorgesteld worden aan de Achelse bevolking. De Antoniusprocessie was tevens een mooie gelegenheid om het vaandel en oude koningszilver te laten wijden.
Koningschieten
Nu er een vaandel is en het koningszilver terug in hun midden, kan de Achelse schutterij voor de eerste keer in haar bestaan koningschieten organiseren (zaterdag 27 augustus 2022). Het vaandel en koningszilver zijn onmisbaar in het ceremonieel gedeelte om de koning te bevestigen in zijn functie. Voorheen was er een alternatieve schieting ’Schutter van het Jaar’ met de zware schutterijbuks.
Het voortbestaan van schutterijen staat onder druk. Tal van schutterijen zetten de stap die ook de oude Achelse schutterij Sint-Anna nam omstreeks 1871: in rust gaan omdat er te weinig leden of dat er geen activiteiten meer zijn.
De nieuwe schutterij van Achel bewijst dat het ook anders kan. Ongetwijfeld zal de schutterij veel bijval oogsten wanneer ze in 2023 voor de eerste keer deelneemt aan het Oud Limburgs Schuttersfeest, de grootste culturele manifestaties in de beide Limburgen.
Tekst: René Winters, deken-schrijver